Endometrioza to schorzenie, które wciąż może być niediagnozowane przez lekarzy, którzy bagatelizują bolesne miesiączki – jeden z głównych objawów tej dolegliwości.
To prowadzi do tego, że wiele kobiet musi zmagać się z chorobą przez długi czas, zanim w końcu otrzymają właściwą diagnozę. Ale czym dokładnie jest endometrioza? Jakie są jej charakterystyczne objawy, co może ją wywołać i jakie opcje leczenia są dostępne.
Endometrioza jest chorobą, która związana jest z obecnością błon śluzowych macicy (endometrium) poza jej naturalną jamą. Zwykle dotyczy to obszaru miednicy mniejszej, włączając w to takie miejsca jak więzadła, jajniki, jajowody, otrzewna, pęcherz moczowy czy jelita.
1. Endometrioza rozwija się powoli i przewlekle, co oznacza, że nawet u około 20-25% chorych może przebiegać bezobjawowo. Objawy, kiedy się pojawiają, bywają często lekceważone ze względu na ich mało charakterystyczny charakter. Chociaż endometrioza dotyka około 6-10% kobiet w wieku rozrodczym, często pozostaje niezdiagnozowana oraz nieleczona. Nieleczona choroba i związane z nią dolegliwości mogą znacząco wpłynąć na zdrowie fizyczne i psychiczne pacjentek, a także na jakość ich życia rodzinno-społecznego. Nawet w 30-40% przypadków endometrioza może prowadzić do problemów z płodnością.
3. Jednak endometrioza ma także dalekosiężny wpływ na inne aspekty życia, zwłaszcza na zdrowie psychiczne, szczególnie dotyczące kobiet z planami rodzinnymi.
Przyjrzenie się przyczynom powstawania endometriozy
Przyczyny endometriozy nie zostały jeszcze w pełni zrozumiane. Jedna z teorii sugeruje, że komórki endometrium przedostają się do jajowodów w trakcie menstruacji, a następnie trafiają do jamy brzusznej. Tam wszczepiają się w tkanki narządów, co powoduje stany zapalne. W efekcie tworzą się zrosty, które mogą prowadzić do nieodwracalnych zmian i zniekształceń. Rozwój endometriozy może również mieć podłoże immunologiczne, ponieważ układ odpornościowy nie jest w stanie usunąć komórek endometrium zlokalizowanych poza macicą. Podejrzewa się także, że zaburzenia hormonalne odgrywają rolę w rozwoju endometriozy. Ogniska endometriozy reagują na zmiany hormonalne tak samo, jak błona śluzowa macicy, co powoduje ich cykliczny wzrost i złuszczanie się.
4. Diagnostyka endometriozy. Do niedawna kluczowym narzędziem w diagnozowaniu endometriozy było przeprowadzanie laparoskopii – badania polegającego na wprowadzeniu instrumentu optycznego do jamy brzusznej, co pozwalało na pobranie wycinków tkanek do dalszej analizy. Jednak wraz z postępem technologii obrazowania stosuje się teraz także metody nieinwazyjne, takie jak USG czy MRI. Mimo to, te metody również nie są w stanie w pełni wykluczyć obecności choroby, szczególnie we wczesnych stadiach, kiedy ogniska endometriozy są jeszcze małe i trudne do zidentyfikowania.
Można również natknąć się na informacje o badaniach biomarkerów, takich jak niespecyficzny antygen Ca-125 (stosowany w diagnostyce raka jajnika) czy miRNA. Obecnie jednak brak jest wiarygodnych testów pozwalających na diagnozowanie endometriozy na podstawie biomarkerów zawartych w próbkach endometrium, krwi, płynach menstruacyjnych czy macicznych. Do potwierdzenia diagnozy konieczne są badania histopatologiczne lub obrazowe.
2. Endometrioza to przede wszystkim choroba, która manifestuje się poprzez dolegliwości w obrębie układu rozrodczego i podbrzusza. Do głównych i najczęstszych objawów endometriozy zaliczają się:
- bolesne miesiączki,
- ból przed okresem,
- ból podczas owulacji,
- ból podczas stosunku płciowego,
- ból w miednicy mniejszej,
- ból kręgosłupa,
- ból jelit nasilający się przed menstruacją,
- bolesne wypróżnienia,
- trudności w oddawaniu moczu,
- ból w okolicy pęcherza moczowego,
- biegunki,
- zaparcia,
- nudności,
- wymioty,
- wzdęcia,
- chroniczne zmęczenie,
- hipoglikemia,
- uczucie niepokoju,
- bóle głowy,
- zaburzenia nastroju,
- problemy ze snem,
- trudności z płodnością.
Opcje leczenia endometriozy. Ze względu na złożony charakter endometriozy, istnieją dwie główne metody leczenia: terapia farmakologiczna i chirurgiczna, które mogą być także łączone.
- Terapia farmakologiczna skupia się przede wszystkim na łagodzeniu objawów bólowych i poprawie jakości życia. Obejmuje to stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, neuromodulatorów (przeciwdepresyjnych) oraz terapii hormonalnej (doustnej antykoncepcji, progestagenów, agonistów i antagonistów GnRH). W przypadkach zaawansowanej endometriozy, interwencja chirurgiczna może być konieczna do usunięcia ognisk choroby z jamy brzusznej. Należy jednak pamiętać, że endometrioza może nawracać.
2. Oprócz leków i procedur chirurgicznych, zmiany w diecie i stylu życia mogą wpłynąć na przebieg endometriozy. Regularna aktywność fizyczna może pomóc w łagodzeniu bólów. Endometrioza jest chorobą o podłożu zapalnym, więc dieta przeciwzapalna odgrywa istotną rolę. Zmniejszenie stanu zapalnego, wsparcie dla metabolizmu hormonów oraz redukcja stresu oksydacyjnego to cele, które można osiągnąć poprzez odpowiednią dietę i styl życia.
3. W walce z endometriozą ważne jest:
- Zmniejszenie stanu zapalnego
- Redukcja stresu oksydacyjnego
- Wspomaganie metabolizmu hormonów (estrogenów)
- Uzupełnienie witamin i minerałów
- Ograniczenie narażenia na ksenoestrogeny
- Uspokojenie układu nerwowego
W efekcie można liczyć na:
- Łagodzenie bólu
- Redukcję objawów
- Wzmocnienie układu odpornościowego
- Poprawę jakości życia
Znaczenie diety i stylu życia w przypadku endometriozy jest niezwykle istotne, gdyż ma wpływ na rozwój, postęp choroby oraz dolegliwości towarzyszące.
Niestety, nie wszystkie osoby zmagające się z tym schorzeniem zdają sobie sprawę, jak kluczowe jest właściwe dbanie o te podstawowe aspekty. Jeśli rozważasz, jak wprowadzić korzystne zmiany żywieniowe, które mogą wesprzeć Twoją walkę z chorobą, warto skorzystać z fachowej konsultacji u naszego doświadczonego dietetyka klinicznego – Marty Borowskiej- Małczak, która pomoże Ci dostosować dietę do Twoich indywidualnych potrzeb, wskaże korzystne produkty do włączenia do jadłospisu i udzieli wskazówek dotyczących wartościowych suplementów. Nie trać czasu – już teraz podejmij działania na rzecz poprawy samopoczucia oraz zdrowszego trybu życia!
